Zabytki ceglane - Polska

Cegła od lat jest jednym z najważniejszych materiałów budowlanych, o czym świadczy duża ilość ceglanych zabytków zarówno w Polsce jak i na świecie. Okres gotyku był szczególny - to właśnie wtedy wzniesiono wiele cenionych zabytków z charakterystycznymi strzelistymi wieżami. W poprzedzającym ją czasie rozkwitu stylu romańskiego królowały proste i masywne bryły geometryczne, które również swoją formą wzbudzały zachwyt. W poniższym artykule przedstawimy Wam obiekty ówczesnej architektury, które zachowały się do dnia dzisiejszego i wciąż zachwycają swoim ponadczasowym pięknem.

Bazylika Mariacka w Gdańsku

To właśnie w Polsce znajduje się największa świątynia Europy wybudowana z cegły - jest nią gotycka Bazylika Mariacka w Gdańsku. Obiekt znajduje się również na 3 miejscu w rankingu ceglanych świątyń pod względem objętości. Do dziś w murach głównej części budowli zachowały się oryginalne cegły, pochodzącego z XIV w. Ciekawostką jest fakt, że pierwotnie wysokość wieży w bazylice była narzucona przez Zakon Krzyżacki - nie mogła bowiem przewyższać wysokością krzyżackiego zamku. Jednak już w XV w. podwyższono wieżę bazyliki, co jednocześnie symbolizowało zwycięstwo Gdańska nad Krzyżakami.

Kościół posiada piękne ceglane elewacje, zdominowane przez gładkie płaszczyzny. Uwagę zwracają jednak wysokie, ostrołukowo zakończone okna oraz liczne zdobienia - gzymsy i krenelaże.

Bazylika Mariacka w Krakowie

Bazylika Mariacka w Krakowie to również budowla gotycka, której budowę rozpoczęto w XIII w. na fundamentach dawnej świątyni w stylu romańskim. Obiekt przez lata był jednak wielokrotnie przebudowywany, co dotyczy zarówno bryły ceglanego obiektu jak i wnętrza.  W bazylice obecne jest charakterystyczne dla okresu gotyku sklepienie krzyżowo-żebrowe wykonane z cegieł. Mimo iż często budowla ta nazywana jest kościołem, formę bazyliki zyskała już w XIV w.

Ceglaną elewację zewnętrzną bazyliki ozdabiają ostrołukowe okna oraz rzeźby - o motywie roślinnym jak i o tematyce symbolicznej. Bogatą dekorację rzeźbiarską stanowi 21 figur pod gzymsem znajdującym się na murach szczytowych budowli.

Zamek Krzyżacki w Malborku 

Ta gotycka twierdza uznawana jest za największy gotycki zamek wybudowany z cegły! Budowa rozpoczęła się pod koniec XIII w., jednak niestety obecnie zamek nie jest w całości oryginalnie zachowany. Przez lata pełnił rolę siedziby Wielkich Mistrzów Zakonu Krzyżackiego, a kolejno Królów Polski. Jednak na przełomie XVIII i XIX w. zamek uległ dewastacji na skutek przebudowy go kolejno na fabrykę tkanin, mieszkania robotnicze, magazyny, a na końcu szpital. Zburzono wtedy oryginalne sklepienia, przebudowano ozdobne okna - nikt nie zwracał wtedy uwagi na historyczne znaczenie obiektu. Po pierwszej rekonstrukcji zamku nastąpiło jego kolejne zniszczenie podczas II wojny światowej. Skala zniszczeń była ogromna - zburzono ponad 50% budowli. Na szczęście w latach 50. ubiegłego wieku zapadła decyzja o jego ponownej odbudowie - prace te trwają do dnia dzisiejszego.

Dziś zamek w Malborku doceniony jest przez samo UNESCO i pełni obecnie rolę muzeum. Szacuje się, że na budowę zamku wykorzystano od 30 do 50 mln cegieł - ta duża rozbieżność spowodowana jest brakiem informacji o wyglądzie dawnych murów na podzamczu.

Ratusz Staromiejski w Toruniu

Choć Toruń w głównej mierze kojarzy się z piernikami i Mikołajem Kopernikiem, miasto to posiada też wiele godnych uwagi zabytków czego przykładem jest Ratusz Staromiejski. Ta ceglana budowla jak i cały Zespół Staromiejski znajduje się na liście Światowego dziedzictwa UNESCO. Niegdyś pełnił funkcję głównego ośrodka sądowego i rady miejskiej oraz był jedną z rezydencji królów Polski. Obecnie obiekt jest udostępniony zwiedzającym jako muzeum i galeria sztuki gotyckiej.

Podobnie jak w przypadku wielu innych ceglanych zabytków, ratusz przeszedł ostatni generalny remont w latach 50. ubiegłego wieku, kiedy to został zaadaptowany na potrzeby muzeum. Wzmocnione zostały wtedy ceglane mury i sklepienia oraz przywrócono dawny blask wnętrzom obiektu.

Archikatedra we Wrocławiu

Wybudowana z cegły czerwonej Archikatedra św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu to kolejna budowla gotycka, która zachwyca swoim pięknem. Strzeliste wieże oraz piękne ozdobne okna to znak rozpoznawczy tego obiektu. Niestety podobnie jak wiele innych zabytków, archikatedra również ucierpiała na skutek działań wojennych - zniszczono aż 70% budynku. Odbudowę również rozpoczęta w latach 50. ubiegłego wieku - jak widać jest to czas prawdziwego rozkwitu gospodarczego i odbudowy zniszczonej na skutek działań wojennych Polski.

Cegła z Manufaktury Cegły Cekobud

Zaprezentowanie tych kilku ceglanych zabytków przedstawia powód, dlaczego wiele zakładów ceramicznych powstało właśnie w latach 50. XX w. Był to czas odbudowy zniszczonej wojną Polski, gdzie ilość obecnych wtedy manufaktur nie zaspokajała potrzeb rynkowych. Budowano nie tylko domy i budynki gospodarcze, ale całe miasta. Celem było, aby odbudowane obiekty stanowiły rekonstrukcję dawnych budowli, dlatego konieczne było odpowiednie dobranie materiałów budowlanych. Cegła ręcznie formowana i jej oryginalna kolorystyka oraz faktura idealnie wpisywała się zatem w potrzeby ówczesnego rynku.